Uprawnienia przedsiębiorcy

31.10.2019

Artykuł autorstwa eksperta PKF (Jolanta Nowicka – Dyrektor Departamentu Doradztwa Podatkowego w Regionie Centrum), został opublikowany na łamach dziennika Rzeczpospolita.

Działania organów podatkowych służą ochronie interesów i praw majątkowych Skarbu Państwa, m.in. weryfikacji poprawności rozliczeń. Oprócz wielu obowiązków nałożonych na podmioty prowadzące działalność w związku z tym wydarzeniem przepisy dają im również szereg uprawnień, z których warto skorzystać.

Otrzymanie przez przedsiębiorcę zawiadomienia informującego o zamiarze przeprowadzenia kontroli podatkowej powinno wyzwolić szereg usystematyzowanych działań w firmie, gdyż właściwe zaangażowanie ma wpływ na cały jej przebieg. Zachowanie czujności, eliminowanie błędów popełnianych podczas wstępnej fazy kontroli podatkowej poprzez świadome działanie przedsiębiorcy to kluczowa reakcja jaka powinna towarzyszyć w jej trakcie.

Istota merytoryczna kontroli skarbowej sprowadza się przede wszystkim do zweryfikowania rzetelności zadeklarowanej podstawy opodatkowania oraz prawidłowości obliczania i regulowania podatków, ujawnienie nie zgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej w tym wykrycie zatajonych dochodów (nieujawnione źródła).

W tym miejscu należy zaznaczyć, że stronie będącej podmiotem w prowadzonej kontroli przysługują następujące uprawnienia, z których należy świadomie korzystać:

  • Weryfikacja zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej. Zawiadomienie umożliwia przedsiębiorcy nie tylko techniczne przygotowanie się do kontroli, ale daje szansę na skorzystanie z instytucji korekty deklaracji podatkowej, zapłaty niższych odsetek i nie karania sankcjami karno-skarbowymi. Podmiot powinien szczegółowo sprawdzić czy w przedmiotowym zawiadomieniu umieszczono poprawnie organ uprawniony do przeprowadzenia kontroli, jej zakres, datę i miejsce wystawienia dokumentu oraz przede wszystkim czy dane kontrolowanego takie jak nazwa, forma prawna, NIP, adres są prawidłowe. W zawiadomieniu nie powinno zabraknąć też pouczenia o prawie do złożenia korekty deklaracji, a także podpisu osoby upoważnionej do zawiadomienia, a jeżeli zawiadomienie zostało wydane w formie dokumentu elektronicznego - kwalifikowany podpis elektroniczny albo podpis potwierdzony profilem zaufanym ePUAP.
  • Zgoda lub odmowa na wszczęcie kontroli przed upływem 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia. Regulacje ustawy Ordynacja podatkowa wskazują, że kontrolę wszczyna się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli, dlatego też w przypadku kiedy organ zażąda wszczęcia przedmiotowej kontroli przed upływem 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia podmiot ma prawo nie wyrazić zgody. Jeżeli kontrola nie zostanie wszczęta w terminie 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, wszczęcie kontroli wymaga ponownego zawiadomienia.
  • Weryfikacja upoważnienia do przeprowadzenia kontroli podatkowej. Kontrola podatkowa może być  przeprowadzana jedynie na podstawie imiennego upoważnienia udzielonego przez naczelnika właściwego organu skarbowego, dlatego podmiot ma prawo do sprawdzenia prawidłowości jego wystawienia ze szczególnym uwzględnieniem:

       - oznaczenia organu, daty i miejsca wystawienia;
       - podstawy prawnej;
       - imion i nazwisk kontrolujących;
       - numeru legitymacji służbowej kontrolujących;
       - oznaczenia kontrolowanego;
       - zakresu kontroli;
       - daty rozpoczęcia i przewidywany termin zakończenia kontroli;
       - podpisu osoby udzielającej upoważnienia, z podaniem zajmowanego stanowiska               lub funkcji;
        - pouczenia o prawach i obowiązkach kontrolowanego

  • Samodzielna weryfikacja rozliczeń i złożenie korekty przed dniem wszczęcia kontroli. Mając 7 dni, od dnia otrzymania zawiadomienia o zamiarze przeprowadzenia kontroli przez organ skarbowy, przedsiębiorca powinien dokonać samodzielnej weryfikacji dowodów księgowych, ewidencji  rozliczeń. Jeśli zauważy błędy lub nieprawidłowości w księgach rachunkowych, to do momentu rozpoczęcia kontroli przysługuje mu prawo do złożenia korekt deklaracji podatkowych. Uprawnienie do skorygowania deklaracji ulega zawieszeniu na czas trwania kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego w zakresie objętym tym postępowaniem lub kontrolą.
  • Weryfikacja czy kontrola została wszczęta prawidłowo. Przepisy wskazują, że wszczęcie kontroli podatkowej następuje przez doręczenie kontrolowanemu upoważnienia do jej przeprowadzenia oraz okazanie legitymacji służbowej, tak więc jeżeli kontrolowanym jest osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, upoważnienie wraz z legitymacją służbową kontrolujących bezwzględnie musi zostać okazane członkowi zarządu, wspólnikowi albo innej osobie upoważnionej do reprezentowania kontrolowanego lub prowadzenia jego spraw. Podczas nieobecności członków zarządu, wspólników czy osoby upoważnionej do reprezentowania kontrolowanego organ nie może wszcząć kontroli i w takiej sytuacji wysyła wezwanie do  kontrolowanego lub jego reprezentanta/pełnomocnika do stawienia się w siedzibie organu podatkowego następnego dnia po upływie 7 dni od dnia doręczenia wezwania. Jednak w przypadku niestawienia się osoby wzywanej, w oznaczonym terminie, kontrolę uznaje się za wszczętą w dniu upływu tego terminu.

Wyjątkiem od powyższej zasady jest możliwość wszczęcia kontroli tylko poprzez okazanie legitymacji służbowej kontrolowanemu tzn. z pominięciem zawiadomienia oraz upoważnienia, m.in. gdy czynności kontrolne są niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia czy też w sytuacji gdy  dotyczy zasadności zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego na gruncie ustawy o podatku VAT Przedmiotowe upoważnienie organ powinien doręczyć bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 3 dni od wszczęcia kontroli.

Kluczowym jest fakt, że podjęcie kontroli z pominięciem doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli będzie skutkować istotnym naruszeniem prawa, dlatego też dowody zebrane w ramach takich czynności nie będą mogły zostać wykorzystane w postępowaniu podatkowym, a decyzja wydana w postępowaniu, w którym wykorzystano materiał dowodowy z tak wadliwie wszczętej kontroli może zostać uchylona.

  • Ustanowienie pełnomocnika na wypadek nieobecności kontrolowanego w czasie kontroli. W sytuacji gdy podmiot nie ustanowił wcześniej pełnomocnika ogólnego lub szczególnego do reprezentowania go przed organami skarbowymi należy wskazać przedmiotowego pełnomocnika.
    • Udział w czynnościach kontrolnych. Podczas kontroli kontrolowany/pełnomocnik ma prawo do uczestnictwa w przeprowadzanej weryfikacji, a tym samym do składania wyjaśnień i przedłożenia ksiąg podatkowych oraz stosownej i kompletnej dokumentacji (zamówienia, zlecenia, umowy faktury, dokumenty przewozowe itp.) Należy tutaj podkreślić, że odmowa udostępnienia ewidencji i dowodów księgowych będzie skutkowała pozytywnym wynikiem kontroli, a tym samym wykazaniem uszczupleń w badanym przez organ podatku i określenie zobowiązania podatkowego.
    • Możliwość zapoznawania się z aktami sprawy. Istotne jest to, że postępowanie podatkowe jest jawne wyłącznie dla jego uczestników, ale już nie dla osób trzecich. Zasada ta, jest podstawą istnienia uprawnienia podatnika do żądania umożliwienia mu wglądu w akta toczącego się postępowania podatkowego – żądanie takie może być zgłoszone na każdym etapie postępowania. Przedsiębiorcy przysługuje uprawnienie do przeglądania akt, sporządzania z nich notatek, kopii lub odpisów, żądania uwierzytelnienia i wydania odpisów z akt sprawy. Należy pamiętać, że prawo wglądu do akt i korzystanie z wymienionych powyżej uprawnień przysługuje stronie również po zakończeniu postępowania i nie może być ograniczone przez organ podatkowy z wyłączeniem dokumentów objętych ochroną tajemnicy skarbowej, a także wyłączonych z akt sprawy ze względu na interes publiczny.
      • Wniesienie ponaglenia. W sytuacji kiedy w odczuciu przedsiębiorcy kontrola skarbowa prowadzona jest w sposób opieszały ma on prawo do wniesienia ponaglenia do organu II instancji, za pośrednictwem organu prowadzącego przedmiotową kontrolę. Skorzystanie z tego narzędzia znajdzie zastosowanie w przypadku, kiedy nie upłynął jeszcze termin, wyznaczony przez organ, do zakończenia przedmiotowej kontroli.  Termin do wniesienia przedmiotowego ponaglenia rozpoczyna się w dniu, w którym upłynął termin na zakończenie kontroli, a wygasa z chwilą zakończenia kontroli przez organ.
      • Wniesienie skargi na bezczynność organu podatkowego. W sytuacji gdy przedsiębiorca wykorzysta środek zaskarżenia w postaci ponaglenia, a organ prowadzący kontrolę nadal nie zakończył jej w przewidzianym terminie, kontrolowanemu przysługuje prawo do wniesienia skargi na bezczynność organu podatkowego do sądu administracyjnego. Sąd po pozytywnym rozpatrzeniu skargi zobowiąże organ podatkowy do zakończenia kontroli w określonym terminie chyba, że w międzyczasie organ podatkowy zakończył kontrolę. W takiej sytuacji sąd oddali skargę jako bezprzedmiotową.
      • Złożenie zastrzeżeń do protokołu kontroli. Po zakończeniu kontroli podatkowej organ skarbowy zobowiązany jest do sporządzenia protokołu kontroli, w którym szczegółowo omawia przebieg przedmiotowej kontroli wraz z zebranym  materiałem dowodowym, który poddaje analizie celem ustalenia stanu faktycznego i stwierdzonych nieprawidłowości oraz wysokości uszczupleń poszczególnych podatków. Kluczowym wymogiem jest wskazanie przepisów prawa materialnego, którym kontrolowany uchybił, a także adnotacja o dokonanym badaniu ksiąg pod kątem ich rzetelności i niewadliwości na gruncie ustawy o rachunkowości. W sytuacji, kiedy przeprowadzona kontrola nie wykaże nieprawidłowości przedmiotowy protokół zostaje zakończony wynikiem negatywnym, natomiast w przeciwnym przypadku organ podatkowy kończy protokół kontroli wynikiem pozytywnym wykazując sumę uszczupleń w kontrolowanym podatku. Terminem zakończenia kontroli jest dzień doręczenia przedmiotowego protokołu podmiotowi kontrolowanemu. Przepisy Ordynacji podatkowej regulują kwestię wniesienia zastrzeżeń do protokołu kontroli i tak w sytuacji kiedy kontrolowany nie zgadza się z ustaleniami kontrolujących, w ciągu 14 dni od daty otrzymania przedmiotowego protokołu może wnieść zastrzeżenia do zawartych w nim ustaleń, przedstawiając jednocześnie dowody, które umożliwią organowi podatkowemu prawidłowe określenie podstawy opodatkowania.

 ...

Pełny artykuł znajduje się poniżej

Pliki do pobrania

Skontaktuj się z nami
Agnieszka  Chamera</br> Podatki
Agnieszka Chamera
Podatki
Partner Zarządzający PKF Tax&Legal +48 609 331 330

PKF News

Aktualności, alerty i wydarzenia - przydatne informacje z ostatniej chwili.

Wypełnienie pola oznacza wyrażenie zgody na otrzymywanie komunikacji marketingowej. Administratorem danych jest PKF Consult Sp. z o.o. Sp. k. ... więcej

Dziękujemy za zaufanie! Twój adres został zapisany w naszej bazie danych.