Amortyzacja składników majątku nabytych przed rozpoczęciem ich wykorzystywania w działalności gospodarczej na gruncie Polskiego Ładu

Z dniem 1 stycznia 2022 r. Polski Ład – do przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej „ustawa o PIT)”  wprowadził m.in. zmiany w zakresie amortyzacji składników majątku nabytych przed rozpoczęciem ich wykorzystywania w działalności gospodarczej.

Wartość początkowa środków trwałych (ŚT) oraz wartości niematerialnych i prawnych (WNiP) nabytych przed rozpoczęciem ich wykorzystywania w działalności gospodarczej

Zmianie uległa treść art. 22g ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT, w konsekwencji za wartość początkową ŚT oraz WNiP uważa się:

• w razie odpłatnego nabycia - cenę ich nabycia,
• a jeżeli były używane przez podatnika przed wprowadzeniem ich do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych i nie były wcześniej amortyzowane - cenę ich nabycia, nie wyższą jednak od ich wartości rynkowej.

Dotychczas, na gruncie ustawy o PIT, dla celów amortyzacji ŚT i WNiP to cena zakupu stanowiła wartość początkową nabywanego majątku. Co istotne - w odniesieniu do składników, które przed przyjęciem do używania w działalności gospodarczej zostały zakupione i wykorzystywane w majątku prywatnym osoby fizycznej, cena nabycia mogła znacząco odbiegać od rzeczywistej wartości takiego składnika z uwagi na fakt stosunkowo szybkiej utraty jego wartości.

Jako przykład posłużyć może auto osobowe, zakupione kilka lat wcześniej i wykorzystywane wyłącznie do celów prywatnych w ramach majątku osobistego osoby fizycznej. Co kluczowe na dzień przyjęcia przedmiotowego auta do używania w działalności gospodarczej, jego realna wartość mogła być istotnie niższa od ceny zakupu, niemniej w dotychczasowym stanie prawnym obowiązujące regulacje obligowały do przyjęcia jego wartości początkowej w cenie nabycia. W konsekwencji przedmiotowy składnik majątku amortyzowany był jak nowy środek trwały, tym samym odpisy amortyzacyjne z tego tytułu zaliczane do kosztów uzyskania przychodu istotnie zaniżały podstawę opodatkowania.

Nowelizacja ustawy w tym zakresie wprowadza zmianę uszczelniającą polegającą na tym, że  wartość początkowa składnika majątku, który przed wprowadzeniem do ewidencji ŚT i WNiP został nabyty do majątku prywatnego osoby fizycznej i wykorzystywany do celów prywatnych, jest ustalana według ceny jego zakupu albo według wartości rynkowej, jeżeli jest ona niższa od ceny zakupu. Takie rozwiązanie powoduje, że składnik majątku będzie amortyzowany od jego realnej wartości, czyli niejako uwzględni faktyczne jego zużycie przed wprowadzeniem przedmiotowego składnika majątkowego do działalności gospodarczej.

Wartość rynkowa

Wartość rynkową rzeczy lub praw majątkowych określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca odpłatnego zbycia (art. 19 ust 3 ustawy o PIT).

W sytuacji, gdy możliwość stosunkowo prostego ustalenia ceny rynkowej jest utrudnione, uzasadnione będzie uzyskanie wyceny sporządzonej przez rzeczoznawcę lub eksperta posiadającego specjalistyczne kompetencje w tym zakresie.

Składniki majątku stanowiące współwłasność a wartość początkowa rzeczy i amortyzacja

W sytuacji, gdy określony składnik majątku stanowi współwłasność podatnika, wartość początkową tego składnika ustala się proporcjonalnie do posiadanego udziału we własności. Należy pamiętać, że zasada ta nie ma zastosowania do składników majątku stanowiących wspólność majątkową małżonków, chyba że małżonkowie wykorzystują składnik majątku w działalności gospodarczej prowadzonej odrębnie. Innymi słowy, kiedy działalność gospodarcza prowadzona jest jednocześnie przez oboje małżonków i oboje małżonkowie wykorzystują w ramach swojej działalności określony składnik majątku, to zobligowani są oni do dokonania podziału wartości początkowej danej rzeczy i następnie mogą dokonywać amortyzacji proporcjonalnie do przypadającego na małżonka udziału w rzeczy wspólnej.

Wartość początkowa ustalana metodą uproszczoną w stosunku do budynków lub lokali użytkowych

Po zmianach - podatnicy mogą ustalić wartość początkową spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego, wynajmowanego, wydzierżawianego albo używanego przez właściciela na cele prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, przyjmując w każdym roku podatkowym wartość stanowiącą iloczyn metrów kwadratowych wynajmowanej, wydzierżawianej lub używanej przez właściciela powierzchni użytkowej tego lokalu i kwoty 988 zł, przy czym za powierzchnię użytkową uważa się powierzchnię przyjętą dla celów podatku od nieruchomości (w myśl art. 22g ust. 10 ustawy o PIT).

W tym miejscu należy podkreślić, że jest to metoda uproszczona, która polega na ustalaniu wartości początkowej spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego zależnie od ich powierzchni, według przelicznika w wysokości 988 zł na jeden metr kwadratowy. W przypadku wyboru przedmiotowej metodologii można stosować jedynie stawkę amortyzacji na poziomie 1,5% (art. 22m ust. 4  ustawy o PIT), przy czym nie jest wymagane prowadzenie ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (art. 22n ust. 3 pkt 2 ustawy o PIT).

Dotychczasowe brzmienie przepisu pozwalało podatnikom na możliwość ustalenia wartości początkowej budynków mieszkalnych lub lokali mieszkalnych: wynajmowanych, wydzierżawianych albo używanych przez właściciela na cele prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, tak więc mając na uwadze, iż ustawodawca zlikwidował możliwość amortyzowania nieruchomości mieszkalnych - w analizowanym przepisie wprowadzono możliwość wyboru uproszczonego ustalenia wartości początkowej spółdzielczego prawa wyłącznie do lokalu użytkowego, wynajmowanego, wydzierżawianego albo używanego przez właściciela na cele prowadzonej przez niego działalności gospodarczej.

Pliki do pobrania

• PKF Alert - Amortyzacja składników majątku.pdf [PDF]