Zobowiązania trzeba ująć, nawet gdy termin zapłaty jest nieznany

Artykuł autorstwa eksperta PKF (Ewa Jakubczyk-Cały - Biegły Rewident) został opublikowany w Dzienniku Gazeta Prawna w dniu 9 maja 2013 r.

Rezerwy to zobowiązania, których termin wymagalności lub kwota nie są pewne. W bilansie rezerwy ujmuje się, gdy istnieje prawdopodobne zobowiązanie jednostki (wynikające ze zdarzeń przeszłych) do wydania aktywów i można wiarygodnie określić szacunek kwoty zobowiązania.

Zgodnie z art. 35 d) ustawy o rachunkowości rezerwy tworzy się na pewne lub o dużym prawdopodobieństwie przyszłe zobowiązania, których kwotę można w sposób wiarygodny oszacować, a w szczególności na straty
z transakcji gospodarczych w toku, w tym z tytułu udzielonych gwarancji, poręczeń, operacji kredytowych, skutków toczącego się postępowania sądowego, a także na przyszłe zobowiązania spowodowane restrukturyzacją, jeśli zawarto w tej sprawie wiążące ustalenia.

Ujęcie rezerw związane jest w zasadą ostrożności – jedną z nadrzędnych zasad rachunkowości.

Uznaje się, że jeśli prawdopodobieństwo wystąpienia przyszłego zobowiązania wynikającego ze zdarzeń przeszłych przekracza 50%, to rezerwę należy ująć w bilansie. Jeżeli natomiast prawdopodobieństwo jest mniejsze niż 50%, to uznaje się, że możliwe jest wystąpienie w przyszłości potencjalnego zobowiązania, co skutkuje obowiązkiem ujawnienia zobowiązania warunkowego w informacji dodatkowej.

Zobowiązania warunkowe ujawnia się zatem wtedy, gdy istnieje możliwy (a nie prawdopodobny) obowiązek wynikający z obligującego zdarzenia lub też gdy nie jest możliwy wiarygodny szacunek kwot rezerw lub biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.

Zgodnie z art. 39 ustawy o rachunkowości należy ująć w sprawozdaniu finansowym bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów w wysokości prawdopodobnych zobowiązań przypadających na bieżący okres sprawozdawczy, wynikających w szczególności z obowiązku wykonania związanych z bieżącą działalnością przyszłych świadczeń na rzecz pracowników, a także wobec nieznanych osób, a kwotę których można oszacować w sposób wiarygodny (mimo, że data powstania zobowiązania nie jest jeszcze znana), w tym z tytułu napraw gwarancyjnych, rękojmi za sprzedane produkty.

Konkludując, bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów związane są z zasadą współmierności przychodów i kosztów i dotyczą obowiązku ujęcia kosztów związanych z bieżącą działalnością operacyjną współmiernie do wykazanych przychodów, nawet w przypadku, gdy faktura obciążająca za usługi i towary użyte do produkcji sprzedanych wyrobów nie została jeszcze dostarczona.