Quo Vadis branżo audytorska - wyzwania na polskim rynku audytu

Jakie tendencje widać na rynku usług audytorskich, jakie są obecnie wyzwania branży?

Ewa Jakubczyk - Cały, Partner Zarządzający PKF Consult, biegły rewident: 

Do wyzwań w branży zdecydowanie można zaliczyć:
- permanentne zmiany regulacji we wszystkich obszarach,
- wzrost ryzyka Klientów, dla których świadczone są usługi firm audytorskich,
- wzrost ryzyka świadczenia usług przez firmy audytorskie,
- wzrost kosztów prowadzenia firm audytorskich.

Zmienność, niepewność, ryzyko – te słowa można odmieniać we wszystkich przypadkach w prowadzeniu firm audytorskich. W powiązaniu z „Czarnym Łabędziem” – zdarzeniem nieprzewidywalnym - jak pandemia i realizacja usług w jej trakcie – zdecydowanie można określić, że prowadzenie firmy audytorskiej jest „sztuką”, wyzwaniem.
Z drugiej strony – można uznać, że wyżej wymienione wyzwania obecnie dotyczą każdej branży.
Przeregulowanie zawodu audytora, kontrole, sankcje – wszystko łącznie powoduje jednak, że w powiązaniu z prestiżem zawodu i publicznym jego charakterem presja  na zarządzających firmami audytorskimi i audytorów jest duża.
Podobnie jak większość przedsiębiorców branża audytorska celem zapewnienia usług realizowanych w odpowiedniej jakości boryka się z zabezpieczeniem odpowiednich zasobów wskutek: występującej  absencji, barier czasowych na realizację niezbędnych szkoleń zespołów, trudności związanych z terminową realizacją projektów na skutek nieobecności chorobowych pracowników Klienta, wzrostu kosztów, co wynika też z przeregulowania i konieczności zwiększenia czynności administracyjnych, w tym dla potrzeb PANA.
Wyzwaniem jest też konieczność  wprowadzania nowych technologii, narzędzi - pozwalających na wsparcie efektywnej realizacji projektów, w tym w pandemicznym okresie.
Wszystkie te działania, w tym związane z zarządzaniem wyżej określonym ryzykiem, są czasochłonne, kosztochłonne, w praktyce możliwe do realizacji wyłącznie w przypadku posiadania dostępu do finansowania, które pozwoli na „skokowe” podniesienie poziomu  stosowanych  technologii, narzędzi i kompetencji z tym związanych.
A przecież kilkuletnie spadki cen za usługi atestacyjne w wielu przypadkach nadwyrężyły możliwości finansowe niektórych firm audytorskich. 

Jak biegli rewidenci radzą sobie z pracą w czasach pandemii, czy pracują zdalnie, jak w tym obszarze pomagają nowe technologie/cyfryzacja?

Mirosława Cienkowska, Partner PKF Consult, biegły rewident:

Jak większość firm w Polsce również firmy audytorskie w obliczu pandemii znacząco ograniczyły podróże służbowe, a także bezpośrednie spotkania z Klientami. Na pierwszy rzut oka dostosowanie się do pracy zdalnej i tzw. home office nie stanowiło dla branży audytorskiej dużego wyzwania. Audytorzy od lat byli mobilni, wyposażeni w laptopy i odpowiednie rozwiązania informatyczne pozwalające na łączenie się z firmowym serwerem i pocztą z dowolnych miejsc, zwykle z siedziby lub biura badanego Klienta. Tak więc także przed pandemią biura firm audytorskich w czasie busy sezonu przeważnie świeciły pustkami.
Od początku pandemii minął już jednak ponad rok. Ten okres udowodnił, że obecna technologia pozwala z powodzeniem wykonywać istotną część zadań audytorskich zdalnie. Pokazał jednak także, że taka realizacja zadań wymaga jeszcze więcej dyscypliny i niesie ze sobą dodatkowe wyzwania.
W trybie pracy zdalnej znacznie ciężej zarządza się zespołem, w szczególności trudniej mentorować i wdrażać młodszych lub nowych członków zespołu audytorskiego. Utrzymanie odpowiedniej dyscypliny i dynamiki pracy po stronie Klienta także jest trudniejsze w sytuacji, gdy zespół audytorski nie ma codziennego, bezpośredniego kontaktu z przedstawicielami badanej spółki. W bieżącym sezonie znacznie bardziej niż w ubiegłym odczuwało się spowodowane pandemią absencje kadrowe zarówno po stronie Klientów, jak i po stronie firm audytorskich. Mimo że w większości przypadków obserwować można było ogromne zaangażowanie zespołów audytorskich w realizowane zadania, widoczne było także przemęczenie wynikające z łączenia  bardzo intensywnej pracy realizowanej w formule home office z nowym ładem domowego życia. Pamiętać trzeba, że audytorzy – tak samo jak przedstawiciele innych branż – również borykali się w tym czasie z własnymi obawami, troskami o bliskich. Pod tym względem pandemia nie oszczędziła przedstawicieli żadnych branż.
W ostatecznym rozrachunku, z uwagi na występujące absencje służb księgowych po stronie klientów, a czasami także po stronie zespołów audytorskich,  w bieżącym sezonie opóźnienia  w realizacji projektów audytorskich były znacząco większe niż zwykle, powodując po stronie firm audytorskich ogromne spiętrzenia i kumulacje.
Trzeba też przyznać, że występowały sytuacje, w których restrykcje sanitarne związane z pandemią znacząco utrudniały wykonanie prac audytorskich. Bywały bowiem firmy, które nie mogły lub nie chciały udostępniać dokumentów wrażliwych w sposób inny niż fizyczny. Całkowite zamknięcie hoteli dla wszystkich – także dla biznesu – uniemożliwiło w pewnym okresie podróże służbowe i konieczne były zmiany uzgodnionych harmonogramów. Bardziej problematyczna niż zwykle stała się w tym sezonie obserwacja przez audytora inwentaryzacji, której organizacja w sytuacji pandemii także dla przedsiębiorstw była często ogromnym wyzwaniem.
I na koniec trzeba pamiętać, że praca zdalna nie daje zespołom audytorskim tak dobrych możliwości obserwacji/inspekcji, które są jedną z istotnych metod badania. Widzimy się z przedstawicielami Klienta na Teams lub Skype, ale nie widzimy biura Klienta, nie wiemy, jaka panuje tam atmosfera, czy pomieszczenia służbowe są odpowiednio zabezpieczone itp. Rozmowy z wykorzystaniem środków porozumiewania się na odległość nie są w stanie w pełni zastąpić tych tradycyjnych, dających możliwość bezpośredniej interakcji z przedstawicielami Klienta.

Pełny raport dostępny jest pod linkiem.

Dowiesz się z niego również:

• jakie trendy widać w zakresie struktury rynku audytorskiego
• jak kształtują się ceny za badanie sprawozdań 
• jak w otoczeniu pandemii pracują audytorzy 

Pliki do pobrania

• Branża audytorska - wyzwania na polskim rynku audytu.pdf [PDF]