Quo Vadis branżo audytorska - wyzwania na polskim rynku audytu

Zmiany regulacyjne

Ewa Jakubczyk - Cały, Partner Zarządzający PKF Consult, biegły rewident: 

Doceniam ideę zmian regulacyjnych dążących do wzrostu jakości informacji finansowej, do którego przyczyniać się ma zarówno ulepszenie procesów tworzenia sprawozdawczości, nadzoru właścicielskiego, jak też badania sprawozdań finansowych.
Nie zmieniły się, jednakże istotnie regulacje dotyczące procesów sprawozdawczości, zapisy ustawy o rachunkowości dotyczące sposobu prowadzenia ksiąg rachunkowych i odpowiedzialności kierownika jednostki w zasadzie nie uległy zmianom, za wyjątkiem cyfryzacji przedstawiania danych sprawozdawczych.
Podobnie w zakresie regulacji dotyczących nadzoru właścicielskiego nad procesami sprawozdawczości finansowej – zmiany wprowadzone w roku 2017 dotyczyły zadań komitetów audytu w jednostkach zainteresowania publicznego (JZP) i sankcji za niewłaściwe wykonanie regulacji, wprowadzono nadzór publiczny KNF nad pracą rad nadzorczych i komitetów audytu.
W zakresie zadań, duża koncentracja regulacji dotyczyła wyboru audytora i współpracy z nim, działań zapewniających niezależność firm audytorskich i biegłych rewidentów w tym, poprzez określenie rotacji (zdecydowanie najbardziej restrykcyjnych z możliwych do określenia zgodnie z Rozporządzeniem 537 KE) oraz zakazu świadczenia innych usług w powiązaniu z badaniem sprawozdań finansowych (również najbardziej restrykcyjnych z możliwych do określenia zgodnie z Rozporządzeniem 537 KE).
Nowelizacja Ustawy o biegłych rewidentach z 2019 roku w zasadzie nie zmienia tych regulacji. Koncentruje się natomiast na przejęciu od samych biegłych rewidentów większości zadań i sprawowaniu bezpośredniego nadzoru publicznego nad firmami audytorskimi i usługami biegłych rewidentów przez nowo powołaną Polską Agencję Nadzoru Audytowego (PANA).
Prowadzi to do wniosku, że regulator uznał, że poprzez realizowany przez PANA nadzór publiczny nad firmami audytorskimi i usługami biegłych rewidentów, przy wykorzystaniu sankcyjnego prawa karnego i administracyjnego doprowadzi do poprawy jakości sprawozdawczości finansowej w całej gospodarce (a nie tylko w JZP objętych regulacjami nadzoru KNF).
Przyznać trzeba zatem, że regulator postawił wielkie, zaszczytne i trudne wyzwania przed firmami audytorskimi i biegłymi rewidentami, jak naprawianie potencjalnych błędów we wszystkich ogniwach procesów sprawozdawczości finansowej obejmujących sporządzanie, nadzór właścicielski i badanie sprawozdań finansowych.

Firmy audytorskie i technologie

Rafał Barycki, Partner PKF Consult, biegły rewident:

Zmiany w procesach wytwarzania produktów i usług realizowanych przez klientów firm audytorskich to już prawie rewolucja technologiczna; występuje już w każdej dziedzinie funkcjonowania przedsiębiorstw.
Jedną z podstawowych kwestii w trakcie badania sprawozdań finansowych jest rozpoznanie jednostki, w tym procesów występujących w jej działalności i sposobu pomiaru kosztów tych procesów czy też wytwarzanych aktywów oraz pozyskanych źródeł finansowania. Tak więc i firmy audytorskie muszą być technologicznie przygotowane na możliwość ściągania i przetwarzania określonych ilości zbiorów danych czy pobierania z nich prób. Zdalne wykonywanie audytu w dużym zakresie jest możliwe. Nie wiąże się jednak jeszcze, w istotnym zakresie, z automatyzacją i sztuczną inteligencją. Nadal to ludzie, pracownicy firm audytorskich dokonują poboru prób ze zbiorów danych, przetwarzają je, analizują i wnioskują.
Przygotowania do pracy zdalnej, wiele firm audytorskich robiło już od lat, realizując część procesów rewizyjnych w tej formie. Oczywistym jest jednak, że wybuch pandemii koronawirusa jeszcze przyspieszył nakłady inwestycyjne w technologie pozwalające zapewnić ciągłość pracy. Faktem jest, że zakupom nowych technologii muszą towarzyszyć koszty ich wdrażania i szkoleń powodujących łącznie możliwość ich pełnego wykorzystania w realizacji usług. Problemem bywa – czasami – brak, w spółkach badanych lub też posiadanie technologii informatycznych niekompatybilnych z tymi, które posiadają firmy audytorskie.
Rola ekspertów IT w procesach badania stale wzrasta, zarówno jako supportu dla zespołów rewizyjnych, jak i członków tych zespołów. Zmianie ulega również proces zarządzania zespołami rewizyjnymi.

Usługi audytorskie - segment spółek giełdowych

Mariusz Kuciński, Partner PKF Consult, biegły rewident:

Liczba firm audytorskich podejmujących się badania sprawozdań finansowych spółek giełdowych prawdopodobnie będzie spadać. Ten trend rozpoczęty został już w czasie, kiedy regulacje określiły, że nadzór i kontrola nad badaniami sprawozdań finansowych JZP będą realizowane bezpośrednio przez nadzór publiczny.
Spółki giełdowe to najczęściej jednostki średnie bądź duże, będące elementami dużych, nierzadko międzynarodowych grup kapitałowych bądź posiadające w składzie takie grupy. Badanie ich sprawozdań finansowych, w tym skonsolidowanych, wymaga często zaangażowania większych zespołów rewizyjnych (nierzadko z udziałem firm audytorskich z zagranicy), czy też zastosowania szczególnych technologii. Z tych tez powodów, część mniejszych firm audytorskich zrezygnowała z obsługi tej części segmentu.
Również kryteria wyboru audytora w dużych firmach giełdowych często są konstruowane tak, że krąg firm audytorskich spełniających te kryteria jest zawężony.

Cały tekst dostępny jest do pobrania TU.

Pliki do pobrania

• Branża audytorska - Wyzwania na polskim rynku audytu.pdf [PDF]