Artykuł autorstwa ekspertki PKF (Grażyna Sadowska- Malczewska – Partner
Zarządzający w PKF BPO).
Jak wykorzystać rachunkowość w zarządzaniu? Odpowiadamy na pytania o Twojej
firmie.
Jak mówi Bill Gates, decyzje oparte na powierzchownej intuicji mogą kosztować
przedsiębiorców drogo. W ostatnich latach, wyzwania takie jak pandemia i konflikt na Ukrainie, pokazały, jak
zmienne i nieprzewidywalne mogą być warunki gospodarcze. Nieustanne zmiany makroekonomiczne, oraz niepewność
gospodarcza wymagają od przedsiębiorców nie tylko czujności, ale i strategicznego zarządzania ryzykiem.
W PKF rozumiemy, że zarządzanie finansami wykracza poza podstawową księgowość i kadry.
Dlatego uruchamiamy cykl publikacji dotyczący rachunkowości zarządczej i kontrolingu i ich roli w podejmowaniu ważnych
decyzji i optymalizacji działań.
Część 1. Wpływ niesprzyjających wskaźników makroekonomicznych na Twoją
firmę.
Jak kształtują się wskaźniki makroekonomiczne z 2023 roku i jak przekładają się
one na funkcjonowanie firm?
Wskaźniki makroekonomiczne mają kluczowe znaczenie dla funkcjonowania firm, szczególnie
w obliczu trudnych lat dla gospodarek globalnych.
Skumulowana inflacja osiągnęła niemal 35% w ciągu
ostatnich czterech lat, z roczną stopą dla 2023 roku na poziomie 11,4%, co negatywnie wpływa na ekonomię. Wzrost
inflacji prowadzi do wyższych cen i presji płacowej, zmuszając przedsiębiorstwa do dalszego podnoszenia cen, aby
utrzymać rentowność. To błędne koło może powodować problemy z płynnością finansową i wpływa na koszty finansowania,
podczas gdy niepewność gospodarcza wpływa na wahania kursów walut.
Poniżej prezentujemy zestawienie głównych wskaźników
makroekonomicznych za rok 2023 wraz z przełożniem ich wpływu na sytuację firm.
WYNAGRODZENIE MINIMALNE
Wpływ na gospodarkę (skala makro)
Rok 2023: Dwukrotny wzrost płacy minimalnej.
- styczeń 2023: z 3 010 zł do 3 490 zł.
- lipiec 2023: 3 600 zł.
Rok 2024: Płaca minimalna wzrośnie dwukrotnie, przy czym podwyżki będą
miały rekordowy charakter, osiągając wzrost ponad 20% w stosunku do roku poprzedniego:
- od stycznia 2024: 4 242 zł.
- od lipca 2024: 4 300 zł.
Od roku 2020 sprzed pandemii, kiedy płaca minimalna wynosiła 2 600 zł do lipca roku
2024, kiedy płaca minimalna wyniesie 4 300 zł, dynamika wzrostu wynosi ponad 165%!
Dynamiczne wzrosty płacy minimalnej mają bezpośredni wpływ na inflację oraz
wzrost cen.
Wpływ na gospodarkę (skala mikro)
Wzrosty minimalnego wynagrodzenia w największej mierze przekłada się na
branże, w których przeważa zatrudnienie pracowników o niższych kompetencjach. Niezależnie od tego, w
każdym przedsiębiorstwie występują koszty, które są zależne od wysokości wynagrodzenia minimalnego.
Tak duża zmiana nie pozostanie bez znaczenia dla rynku pracy. Oprócz skutków
pozytywnych, takich jak na przykład wzrost wynagrodzeń części pracowników, zaobserwować będzie można cały
szereg negatywnych skutków, jak chociażby dalsze spłaszczanie wynagrodzeń, czy znaczący wzrost kosztów
pracy, nie mający pokrycia w dynamice sprzedaży. Ma to wpływ na rentowność działalności wielu przedsiębiorstw, co przy
negatywnym scenariuszu może doprowadzić do upadłości. W wyniku spadku rentowności wiele firm musi podnieść ceny, co
napędza jednocześnie inflację.
PRZECIĘTNE MIESIĘCZNE WYNAGRODZENIE W SEKTORZE PRZEDSIĘBIORSTW
Wpływ na gospodarkę (skala makro)
Rok 2023: Średnie miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw
osiągnęło poziom 8 032,96 zł, co oznacza wzrost o 9,6% w porównaniu z poprzednim rokiem.
Rok 2024: Eksperci przewidują, że trend wzrostowy na
poziomie zbliżonym do 10% będzie kontynuowany.
Wpływ na gospodarkę (skala mikro)
W branżach usługowych wynagrodzenia często stanowią największą część kosztów.
Ciągła presja na wzrost wynagrodzeń, jeśli nie zostanie zrównoważona przez dostosowanie cen sprzedaży, może
prowadzić do spadku rentowności.
Aby efektywnie odpowiadać na zmieniające się trendy rynkowe, należy regularnie
monitorować rentowność biznesu. Monitoring powinien odbywać się nie tylko na poziomie całej organizacji, ale także na
poziomie poszczególnych departamentów, grup usług czy produktów.
ZMIANY CEN SUROWCÓW MATERIAŁÓW I ENERGII
Wpływ na gospodarkę (skala makro)
Konflikt na Ukrainie wywołał zakłócenia w łańcuchu dostaw co przełożyło się również
na dynamiczny wzrost cen na rynkach energetycznych. Miało to bezpośrednie przełożenie na zwiększenie
kosztów surowców i materiałów. Ten wzrost cen szczególnie mocno wpłynął na sektory
budowlany, transportowy oraz produkcyjny.
Wpływ na gospodarkę (skala mikro)
Niektóre firmy, przewidując wzrosty cen surowców, zdecydowały się na
wcześniejsze zatowarowanie, co pozwoliło im zabezpieczyć dostęp do towarów, materiałów i surowców.
Zmienność cen i ich nieprzewidywalność ze względu na zakłócony łańcuch dostaw stworzyła ryzyka wpływające na
rentowność działalności.
W bieżącym roku wiele przedsiębiorstw będzie musiała zmierzyć się z
nowymi, wyższymi cenami na rynku. Podobnie jak w przypadku rosnących wynagrodzeń, brak odpowiedniego
dostosowania strategii sprzedaży może negatywnie wpłynąć na rentowność.
Na uwadze należy mieć, że ponadnormatywne zatowarowanie się w celu zapewnienia dostępu
do surowców i materiałów po niższych cenach niesie za sobą konsekwencje w postaci pogorszenia wskaźników
płynności i obrotowości.
Jeżeli niekorzystne trendy makroekonomiczne dotknęły klientów firmy,
doprowadzając do problemów z ich płynnością finansową, może to mieć negatywny wpływ na wskaźniki rotacji
należności przedsiębiorstwa. W konsekwencji, może to również wpłynąć na płynność finansową firmy.
STOPY PROCENTOWE
Wpływ na gospodarkę (skala makro)
Referencyjna stopa NBP pozostaje na niezmienionym poziomie od
października 2023. Wynosi ona 5,75% w skali roku, co stanowi obniżkę o 1 punkt procentowy do wartości
z końca roku 2022.
Rok 2022 ustanowił rekord pod względem wysokości stóp
procentowych, co skutkowało drastycznym wzrostem kosztów finansowania, negatywnie
wpływając na sytuację wielu firm. Prognozy wskazują jednak na nadchodzącą stabilizację, a nawet dalsze spadki stóp
procentowych.
Wpływ na gospodarkę (skala mikro)
Spadek stóp procentowych to spadek kosztów finansowania a tym samym
odciążenie budżetów przedsiębiorstw, w których odsetki stanowiły do tej pory istotny element.
Analiza struktury finansowania. Obecny moment jest odpowiedni do
przeglądu struktury finansowania firmy, oceny wskaźników płynności oraz analizy możliwości zbudowania
efektywniejszej struktury finansowania a tym samym optymalizacji kosztów obsługi zadłużenia.
Potencjał inwestycyjny.
Spadek kosztów finansowania otwiera większe możliwości inwestycyjne. Jeśli
decyzje inwestycyjne były dotąd odłożone z powodu wysokich kosztów, nadszedł właściwy moment by ponownie
rozważyć i ewaluować plany inwestycyjne.
KURS PLN
Wpływ na gospodarkę (skala makro)
W 2023 roku złoty umocnił się względem głównych walut, takich
jak dolar amerykański i euro.
W porównaniu do roku 2022 za dolara amerykańskiego płaciliśmy średnio o 6% mniej,
w przypadku euro o 3% mniej.
Analiza trendów kursowych.
Zmiana trendu kursowego była szczególnie zauważalna na koniec roku. W ostatnim
dniu roku 2023 w porównaniu do ostatniego dnia roku 2022 kurs dolara spadł aż o 11% W przypadku euro,
analogiczna obniżka sięgnęła 7%.
Wpływ na gospodarkę (skala mikro)
Duże wahania kursów walutowych mają bezpośredni wpływ na sytuację finansową firm,
które przeprowadzają znaczące transakcje i rozrachunki w walutach obcych.
Zaistniałe zmiany są niekorzystne dla przedsiębiorstw z istotnymi przychodami w walutach
obcych, podczas gdy dla firm z dużym udziałem kosztów w walutach obcych mogą przynieść korzyści.
W związku z tym warto dokładnie przyjrzeć się wskaźnikom rentowności i płynności, aby
ocenić, w jakim stopniu umocnienie złotówki wpłynęło na wyniki finansowe przedsiębiorstw, do rozważenia jest również
zabezpieczanie zmienności kursów walut.
PKB
Wpływ na gospodarkę (skala makro)
Dynamika polskiego PKB w 2023 roku znacznie spowolniła, osiągając poziom
zaledwie 0,2% w porównaniu do 5,3% w 2022 roku. Jest to, pomijając okres pandemii, najgorszy
wynik od dekad i najniższy od czasu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej.
Za główne przyczyny tej sytuacji uznaje się wysokie stopy
procentowe i inflację, które skutkują obniżeniem konsumpcji prywatnej oraz zmniejszeniem popytu
zagranicznego.
Takie spowolnienie gospodarcze ma znaczący wpływ na obieg pieniądza w gospodarce, co
może przyczynić się do pogłębiania recesji. Może to również negatywnie oddziaływać na dalsze zmniejszenie
popytu i konsumpcji.
Wpływ na gospodarkę (skala mikro)
W wielu firmach spowolnienie gospodarcze może prowadzić do spadku
sprzedaży. Dodatkowo, problemy z utrzymaniem płynności finansowej, w połączeniu ze zwiększonymi kosztami
finansowania oraz bardziej restrykcyjnymi wymogami dotyczącymi uzyskania finansowania (takiego jak kredyty i
pożyczki), mogą zagrażać stabilności przedsiębiorstw, a nawet skutkować ich upadłością.
Skutki niesprzyjających warunków makroekonomicznych
W 2023 roku Polska zanotowała rekordowy wzrost liczby upadłości firm,
osiągając niemal 5 tysięcy przypadków, co jest najwyższym poziomem od 2016 roku. Szczególnie branże
transportowa, produkcyjna i budowlana odczuły skutki kryzysu, częściowo spowodowane opóźnionymi konsekwencjami
lockdownów. Firmy powinny monitorować nie tylko własną sytuację finansową, ale też kluczowych klientów,
aby móc przygotować się na potencjalne zatory płatnicze.
Jak identyfikować i reagować na ryzyka i nimi zarządzić?
W obliczu trudnych warunków makroekonomicznych, aby móc skutecznie
reagować na zmiany i zabezpieczyć swoją działalność konieczne jest wdrożenie systemów zarządzania
ryzykiem, opartych na ciągłym cyklu działania, który przedstawia poniższy diagram:
Stałe monitorowanie wskaźników finansowych oraz ocena
konsekwencji zmian makroekonomicznych i rynkowych, w tym sytuacji kluczowych klientów, działań
konkurencji i dostawców, zapewnia efektywną kontrolę nad ryzykiem. Wdrożony system zarządzania ryzykiem pozwala
na sprawną adaptację do nadchodzących zmian, podejmowanie właściwych decyzji strategicznych, oraz
kreowanie konkurencyjności firmy.
Jakie korzyści przynosi analiza wskaźnikowa?
- Pozwala na ocenę sytuacji finansowej firmy
- Przedstawia relacje i związki pomiędzy poszczególnymi pozycjami sprawozdań
finansowych, co przekłada się na informację o poszczególnych procesach w firmie
- Umożliwia ocenę porównawczą względem Twojej konkurencji
- Pozwala na analizowanie trendów
- Wskazuje czerwone flagi i umożliwia wczesną reakcję na ryzyka w Twojej organizacji
- Umożliwia skuteczne planowanie długoterminowego rozwoju
Jeśli chcesz aby nasz ekspert przyjrzał się analizie wskaźnikowej w Twojej organizacji
skontaktuj się z nami. Odkryj pełen zakres naszych możliwości w PKF BPO!
Oprócz usług księgowych i kadrowo-płacowych, oferujemy również
wszechstronne rozwiązania w obszarze rachunkowości zarządczej i kontrolingu. Jeśli tematyka ta budzi Państwa
zainteresowanie lub mają Państwo wątpliwości, jakie dane finansowe są kluczowe dla aktualnej sytuacji Państwa firmy,
serdecznie zapraszamy do skorzystania z bezpłatnej konsultacji z naszym ekspertem ds. rachunkowości zarządczej
i kontrolingu.
To idealna okazja, by uzyskać profesjonalne wsparcie i odpowiedzi na nurtujące pytania
dotyczące Państwa firmy.
CHCESZ ZWIĘKSZYĆ EFEKTYWNOŚĆ SWOJEGO BIZNESU? Zapraszamy do kontaktu.
