Obowiązki płatnika związane z konkursami

Artykuł autorstwa eksperta PKF (Konrad Kruszyński, Koordynator ds. Doradztwa Podatkowego w PKF Consult) został opublikowany w październikowym wydaniu miesięcznika "TaxFin".

W celu zwiększenia sprzedaży, firmy organizują różnego rodzaju konkursy, które mają zachęcić klientów do nabywania określonych towarów. Zazwyczaj adresatami takich akcji są wszyscy klienci danej spółki, czyli zarówno osoby fizyczne, nieprowadzące działalności gospodarczej jak i osoby prowadzące taką działalność oraz osoby prawne.

Definicja konkursu

Na wstępie należy zaznaczyć, że przepisy ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. podatek dochodowy od osób fizycznych (Dz. U. 2012 poz. 361) dalej jako ustawa o PIT nie zawierają definicji pojęcia „konkurs”. W powszechnym rozumieniu konkurs jest postępowaniem mającym na celu wyłonienie zwycięzcy, bądź kilku zwycięzców spośród grupy najlepszych uczestników spełniających określone kryteria. Dokonując w tym zakresie wykładni językowej należy wskazać, że konkurs jest to przedsięwzięcie dające możliwość wyboru najlepszych wykonawców, np. najlepszych sprzedawców (Słownik Języka Polskiego PWN).

Koniecznym elementem konkursu jest również współzawodnictwo w celu osiągnięcia najlepszego rezultatu. Oprócz elementu współzawodnictwa równie istotna jest formalna strona przedsięwzięcia (regulamin określający zasady udziału w konkursie, sposób jego przeprowadzenia, sposób wyłonienia zwycięzcy, nagrody). Projektowane przedsięwzięcie musi więc spełniać powyższe przesłanki w celu uznania go za konkurs.

Jeżeli zatem organizowana przez przedsiębiorcę akcja spełni powyższe warunki i zostanie uznana za konkurs wówczas przedsiębiorca (organizator) pełni funkcje płatnika w odniesieniu do wydawanych nagród. W tym zakresie co do zasady zastosowanie znajduje art. 30 ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT zgodnie z którym podmiot przekazujący nagrodę jest zobowiązana pobrać zryczałtowany 10% podatek dochodowy.

Zwolnienia z opodatkowania

W tym miejscu należy wskazać, na przypadki, w których wygrane lub nagrody są zwolnione z opodatkowania.

Dotyczy to wygranych w kasynach gry, wideoloteriach, grach na automatach, grach na automatach o niskich wygranych oraz grach w bingo pieniężne i fantowe urządzanych i prowadzonych przez uprawnione podmioty na podstawie przepisów o grach i zakładach wzajemnych obowiązujących w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz wygranych w grach liczbowych, loteriach pieniężnych, grze telebingo, zakładach wzajemnych, loteriach promocyjnych, loteriach audioteksowych i loteriach fantowych, jeżeli jednorazowa wartość tych wygranych nie przekracza 2.280 zł, urządzanych i prowadzonych przez uprawnione podmioty na podstawie przepisów o grach hazardowych obowiązujących w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (art. 21 ust.1 pkt 6 i 6a ustawy o PIT).

Kolejne zwolnienie uregulowano w art. 21 ust. 1 pkt 68 ustawy o PIT zgodnie z którym wartość wygranych w konkursach i grach organizowanych i emitowanych (ogłaszanych) przez środki masowego przekazu (prasa, radio i telewizja) oraz konkursach z dziedziny nauki, kultury, sztuki, dziennikarstwa i sportu, a także nagród związanych ze sprzedażą premiową towarów lub usług - jeżeli jednorazowa wartość tych wygranych lub nagród nie przekracza kwoty 760 zł. Jednocześnie ustawodawca wskazał, że zwolnienie od podatku nagród związanych ze sprzedażą premiową towarów lub usług nie dotyczy nagród otrzymanych przez podatnika w związku z prowadzoną przez niego pozarolniczą działalnością gospodarczą, stanowiących przychód z tej działalności.

Ustawodawca wyraźnie definiuje więc, o jakie konkursy chodzi, wymieniając dwa ich rodzaje. Aby zwolnienie z podatku było możliwe, konkurs musi być zorganizowany i ogłoszony przez środek masowego przekazu (prasę, radio lub telewizję) lub musi być to konkurs z dziedziny nauki, kultury, sztuki, dziennikarstwa lub sportu.

Należy również podkreślić, iż preferencja dotyczy tylko i wyłącznie nagród, których jednorazowa wartość nie przekracza 760 zł. Jeśli będzie ona wyższa, zwolnienie nie będzie miało zastosowania. W takim wypadku laureat zostanie obciążony podatkiem dochodowym od całej kwoty.

Co bardzo istotne zwolnienie od podatku nagród związanych ze sprzedażą premiową towarów lub usług nie dotyczy nagród otrzymanych przez podatnika w związku z prowadzoną przez niego pozarolniczą działalnością gospodarczą, stanowią więc one przychód z tej działalności.

Obowiązki płatnika związane z konkursami

Poza wyżej wymienionymi zwolnieniami, nagrody przyznawane osobom fizycznym w konkursach podlegają obowiązkowej zapłacie zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych w wysokości 10% ich wartości. Każdy organizator konkursu przyznając nagrody zwycięzcom występuje więc w charakterze płatnika ww. podatku, jest zobowiązany do obliczenia, pobrania i wpłaty do właściwego urzędu skarbowego zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych. Przekazanie kwot pobranego (potrąconego) zryczałtowanego podatku musi nastąpić w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym go pobierze na rachunek właściwego urzędu skarbowego. Na organizatorze konkursu ciążą również obowiązki informacyjne polegające na sporządzeniu deklaracji PIT-8AR, którą firma powinna złożyć we właściwym dla niej urzędzie skarbowym do końca stycznia następnego roku podatkowego. Dodatkowo organizator konkursu jest zobowiązany do wystawienia deklaracji PIT-8C i dostarczenia jej podatnikowi w terminie końca lutego roku następującego po roku, w którym przekazano nagrodę. Co istotne podatnik w zakresie nagrody traktuje tą deklarację informacyjnie, w szczególności nie musi wypełniać rocznej deklaracji podatkowej z tego tytułu.

Zasady opodatkowania nagród przyznanych osobom fizycznym…

W praktyce wiele wątpliwości budziło opodatkowanie nagrody w przypadku, gdy trafiała ona do osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą. W tym zakresie wypowiedział się Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 21 stycznia 2015 r., sygn. akt: II FSK 232/13.

Podatnik zwrócił się z wnioskiem o interpretację indywidualną dotyczącą obowiązków płatnika w zakresie organizowania konkursów na rzecz osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą.

Zdaniem podatnika nagrody przekazywane osobom fizyczne prowadzącym działalność gospodarczą będącym uczestnikami konkursów powinny stanowić przychód tych osób z działalności i nie rodzić obowiązków po stronie organizatora jako płatnika podatku PIT.

Minister Finansów nie zgodził się z poglądem podatnika i stwierdził, iż nagrody przekazywane osobom fizycznym prowadzącym działalność gospodarczą będącym uczestnikami konkursów powinny być opodatkowane 10 % zryczałtowanym podatkiem dochodowym.

Po uprzednim wezwaniu do usunięcia naruszenia prawa, podatnik wywiódł skargę do WSA, który podzielił pogląd Ministra Finansów.

Na skutek skargi kasacyjnej NSA nie podzielił poglądu podatnika stwierdzając, iż nagrody przekazywane osobom fizyczne prowadzącym działalność gospodarczą będącym uczestnikami konkursów powinny być opodatkowane 10 % zryczałtowanym podatkiem dochodowym.

Rozstrzygnięcie podjęte przez NSA pozwala na sformułowanie następującej tezy:

,,(…) jeżeli Skarżąca Spółka organizuje przedsięwzięcie spełniający wymogi przypisane właśnie konkursowi, to otrzymane przez uczestników wygrane stanowią przychód z konkursu. Tego zaś rodzaju przychód podlega opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym bez względu na fakt, czy uzyskał go przedsiębiorca, czy też osoba nieprowadząca działalności gospodarczej (…)”.

Przedmiotowy wyrok, choć nie wydany w składzie siedmiu sędziów wyznacza dominującą linię orzeczniczą i interpretacyjną w zakresie opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych akcji marketingowych organizowanych na rzecz osób fizycznych.
Niezależnie więc od tego czy odbiorcą nagrody będzie osoba fizyczna prowadząca, bądź nie działalność gospodarczą, na organizatorze konkursu będzie ciążył obowiązek obliczenia, pobrania i wpłaty do właściwego urzędu skarbowego zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych.

Reasumując, zwycięzca będący osobą fizyczną otrzymujący nagrodę będzie musiał uiścić 10% zryczałtowany podatek do wartości tej nagrody przed jej wydaniem.

Rozwiązaniem powyższej sytuacji może być sformułowanie zapisów w regulaminie organizowanego konkursu w ten sposób, że poszczególny podatnik (zwycięzca konkursu) nie będzie musiał płacić należnego podatku osobiście, bowiem dzięki dodatkowo przyznanej premii pieniężnej zapłata tego podatku będzie mogła zostać zrealizowana bezpośrednio przez płatnika (tj. organizatora konkursu).

Zauważyć należy, że w sytuacji, w której nagroda stanowiłaby wyłącznie sumę pieniężną płatnik (organizator konkursu) przed jej wypłatą potrąciłby z niej 10% tytułem poboru podatku. W sytuacji jednak gdy nagroda ma charakter wyłącznie rzeczowy nie ma kwoty pieniężnej, od której płatnik mógłby „odjąć” podatek do zapłaty.

Aby więc zrealizować obowiązki płatnika przez organizatora konkursu możliwe są dwa rozwiązania. Pierwsze, to takie, w którym podatnik (zwycięzca konkursu) jest zobowiązany by wpłacić płatnikowi (tj. organizatorowi konkursu) kwotę należnego zryczałtowanego podatku przed wydaniem nagrody. Wpłacenie kwoty odpowiadającej należnemu podatkowi jest warunkiem wydania rzeczy. Drugie rozwiązanie, to takie w którym nagroda składa się z dwóch elementów, tj. nagrody rzeczowej oraz premii pieniężnej w wysokości 11,11% wartości nagrody. Ta premia pieniężna przyznawana jest wyłącznie po to by zapłacić (sfinansować zwycięzcy) podatek od nagrody rzeczowej jak i od wypłaconej dodatkowej premii pieniężnej. Kwota premii pieniężnej nie będzie przekazywana na rzecz zwycięzcy lecz od razu będzie przekazywana na pokrycie zobowiązania podatkowego powstającego z tytułu przekazania nagrody. Wówczas realny koszt zapłaty podatku co prawda obciąży organizatora konkursu jednakże unikamy sytuacji, w których zwycięzca nie jest w stanie wpłacić kwoty podatku i z tego powodu nagroda nie może zostać skutecznie wydana.

… i prawnym

Odmiennie sytuacja wygląda w wypadku gdy nagrodę otrzyma osoba prawna. Wówczas po stronie organizatora nie wystąpią żadne obowiązki płatnika. Co do zasady wartość nagrody będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych jako przychód osoby prawnej. Zatem to otrzymujący nagrodę będzie zobowiązany właściwie rozpoznać po swojej stronie skutki podatkowe związane z jej otrzymaniem.