Ministerstwo Finansów planuje wzmożone kontrole cen transferowych

Artykuł autorstwa eksperta PKF (Katarzyna Zakrzewska, specjalista do spraw podatków w PKF) został opublikowany 21 września na portalu branżowym "podatki.biz".

W styczniu 2015 r. opublikowany został raport Prezesa Najwyższej Izby Kontroli dotyczący między innymi oceny podejmowanych przez Ministra Finansów oraz podległe mu organy podatkowe działań mających na celu wykrywanie i zwalczanie nieprawidłowości w rozliczaniu podatku dochodowego przez podmioty z udziałem kapitału zagranicznego. Najwyższa Izba Kontroli (NIK) krytycznie oceniła dotychczasowe zaangażowanie organów podatkowych w kontrolę rozliczeń podatku dochodowego tych podmiotów. W opinii NIK sprawdzone urzędy kontroli skarbowej oraz urzędy skarbowe nie przeprowadziły wystarczających działań, które skutecznie zapobiegłyby uchylaniu się od opodatkowania przez podmioty z udziałem kapitału zagranicznego, poprzez transferowanie dochodów poza polski system podatkowy.

Jednocześnie NIK pozytywnie oceniła kierunek zmian dokonywanych w Ministerstwie Finansów i odnotowała, że od 2014 r. prace nad uszczelnieniem polskiego systemu podatkowego oraz nad wypracowaniem podejścia jednostek podległych Ministrowi Finansów do kontroli podmiotów dokonujących transferu dochodów uległy przyspieszeniu.

Działania Ministerstwa

Więcej szczegółów o planowanych zmianach możemy się dowiedzieć z odpowiedzi na dwie interpelacje poselskie nr 33545/2015 oraz 33386/2015. Z uzyskanych odpowiedzi, wynika że Ministerstwo Finansów podjęło w poprzednim oraz bieżącym roku szereg działań mających na celu zintensyfikowanie kontroli w podmiotach ściśle współpracujących z podmiotami powiązanymi zarówno kapitałowo jak i osobowo. Przedmiotem szczególnej kontroli mają być zagadnienia związane z cenami transferowymi takie jak przekazywanie znaków towarowych, udzielanie licencji, podział kosztów przez centra usługowe. W maju 2014 r. powołano 4 Centra Kompetencyjne dla obszarów narażonych na szczególnie szkodliwe dla budżetu państwa nieprawidłowości. Urząd Kontroli Skarbowej (UKS) w Lublinie został wyznaczony jako centrum kompetencyjne ds. sklepów wielkopowierzchniowych, UKS we Wrocławiu – do kwestii związanych z zakładami osób zagranicznych. We wrześniu 2014 r. przy UKS w Warszawie utworzono Centrum Kompetencyjne w zakresie cen transferowych oraz optymalizacji podatkowej. W styczniu 2015 r. utworzono Centrum Kompetencyjne ds. Cen Transferowych przy Izbie Skarbowej w Łodzi. Do zadań centrów kompetencyjnych należy m.in. szczegółowa analiza branż, zagadnień oraz ryzyk z nimi związanych, koordynacja działań wykrywczych i typowanie podmiotów do kontroli. Centra kompetencyjne w zakresie cen transferowych oraz przenoszenia dochodów koordynują następnie prowadzone przez poszczególne urzędy kontroli skarbowej postępowania kontrolne wobec dużych podmiotów działających w ramach ponadnarodowych korporacji. Jednocześnie jak wynika z informacji prasowych Ministerstwo Finansów rozpisało przetarg na usługi dostępu do baz danych zawierających sprawozdania finansowe podmiotów gospodarczych.

Ponadto, w celu wsparcia zadań dotyczących zapewnienia sprawnego i skutecznego współdziałania organów w zakresie kontroli podmiotów powiązanych, zawiązano, w ramach
Ministerstwa Finansów Zespół Zadaniowy do spraw Kontroli Podmiotów Powiązanych. Do jego zadań należy m.in. określenie najistotniejszych obszarów wymagających ukierunkowania działań kontrolnych oraz wspomaganie realizacji zadań kontrolnych związanych z unikaniem podwójnego opodatkowania przez podmioty powiązane. Wypracowane przez Zespół rozwiązania są bezpośrednio wdrażane do praktyki kontroli prowadzonych wobec podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego.

Obszary szczególnego zainteresowania

W szczególności głównym przedmiotem zwiększonego zainteresowania organów skarbowych w zakresie cen transferowych mają być:

• prawidłowość określenia wartości przekazanych znaków towarowych oraz racjonalności ekonomicznej przeniesienia ich do podmiotu z siedzibą o łagodnym reżimie podatkowym,
• wypłata należności licencyjnych za granicę lub do podmiotu kontrolowanego ze stratą tzw. round-trip transaction, circular transaction
• nierynkowego układania stosunków gospodarczych między podmiotami powiązanymi,
• przejęcia podmiotów i mogącej temu towarzyszyć restrukturyzacji działalności, której kluczowym obszarem ryzyka jest tzw. rebranding
• stosowanie klucza podziału kosztów w związku z korzystaniem z wewnątrzgrupowych centrów usług,
• udzielanie przez podmioty powiązane licencji,
• opłaty za użytkowanie znaku towarowego,
• zasadność umów o podziale kosztów dotyczących m.in. centrów logistycznych, dystrybucyjnych, usługowych,
• warunki usług finansowych świadczonych pomiędzy podmiotami w grupie.

W obliczu wniosków wynikających z raportu NIK oraz opisanych wyżej działań administracji podatkowej nie ulega wątpliwości, że transakcje dokonywane pomiędzy podmiotami powiązanymi objęte będą szczególnym monitoringiem administracji podatkowej. Podmioty działające w ramach grup kapitałowych, szczególnie w ramach międzynarodowych korporacji, mogą spodziewać się wzmożonej aktywności kontrolnej organów podatkowych oraz urzędów kontroli skarbowej.

Ministerstwo Finansów zapowiada również wprowadzenie nowych narzędzi selekcji do kontroli podatkowej podmiotów działających w ramach międzynarodowych grup kapitałowych. Można przypuszczać, że organy podatkowe z większą niż dotychczas uwagą będą przyglądać się danym zawartym w sprawozdaniach finansowych, w szczególności odchyleniom wyników finansowych od przeciętnych wyników w danej branży.

Przedsiębiorstwa już teraz powinny zacząć przygotowywać się do planowanych kontroli. W tym celu przede wszystkim powinny zostać określone obszary potencjalnego ryzyka podatkowego, ze szczególnym uwzględnieniem: transakcji dotyczących usług niematerialnych, restrukturyzacji działalności, a także warunków wzajemnego finansowania podmiotów powiązanych oraz powinna zostać przygotowana bądź zebrana dokumentacja wspierającej rynkowy charakter transakcji, których stroną było bądź jest przedsiębiorstwo.